Πληθυσμιακή "ερήμωση" του αγροτικού χώρου στην Ελλάδα: Τάσεις, Διαδικασίες και Ερμηνείες

Ο αποπληθυσμός προκαλείται από τα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας και τη μετανάστευση και αφορά χώρες, περιφέρειες και μικρότερες περιοχές. Η αγροτική ερήμωση ορίζεται ως μια απότομη μείωση του πληθυσμού που πέφτει πολύ κάτω από ένα επαρκές πληθυσμιακό μέγεθος και δείχνει ότι μια περιοχή έχει χάσει τη δημογραφική αναπαραγωγική της ικανότητα. Το παρόν έγγραφο εξετάζει τις κοινωνικοοικονομικές και εδαφικές πτυχές της αγροτικής ερήμωσης, επιχειρώντας να αποδώσει δικαιοσύνη στις χωρικές διαστάσεις του φαινομένου. Η Ελλάδα παρουσιάζει όλα τα συμπτώματα της δημογραφικής μετάβασης, που οδηγούν σε έλλειψη εργατικού δυναμικού, μείωση της οικονομικής παραγωγικότητας και αύξηση των απαιτήσεων στο σύστημα υγείας και πρόνοιας. Η μελέτη για την αγροτική ερήμωση στην Ελλάδα επικεντρώνεται στις αλλαγές και τη δυναμική που παρατηρούνται σε δημοτικό και περιφερειακό επίπεδο. Έχει αναπτυχθεί μια τυπολογία για τον προσδιορισμό των αγροτικών κοινοτήτων στην Ελλάδα. Η κύρια πηγή δημογραφικών δεδομένων για τη μελέτη μας είναι οι ελληνικές απογραφές (1991, 2001, 2011 και 2021). Οι δημογραφικές και κοινωνικοοικονομικές τάσεις στην Ελλάδα είναι αλληλένδετες και παρουσιάζουν διαφορετικές περιφερειακές και τοπικές δυναμικές. Η αγροτική ερήμωση συνδέεται στενά με τη μελέτη της (διεθνούς και εσωτερικής) μετανάστευσης, παρόλο που η τελευταία δεν παρέχει μόνιμη λύση στην ερήμωση. Μια εμπειρική ανάλυση έδειξε ότι υπάρχει ανάγκη αναζωογόνησης των αγροτικών περιοχών μέσω κοινωνικοοικονομικών βελτιώσεων, επενδύσεων σε υποδομές και πολιτικών που επηρεάζουν άμεσα τις αγροτικές κοινότητες.