Προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού: εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση και δεξιότητες

Στο κεφάλαιο αυτό επισημαίνεται ο σημαντικός ρόλος του ανθρώπινου δυναμικού στην ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας, που αποτελεί προτεραιότητα και της  στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Οι πρόσφατες αλλαγές στην αγορά εργασίας απαιτούν  ένα καλά εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, με εξειδικευμένες γνώσεις και αναβαθμισμένες δεξιότητες,ικανό να αναπτύσσει καινοτόμες δράσεις,να εφαρμόζει νέες τεχνολογίες και να προσαρμόζεται σε νέες μεθόδους εργασίας. Όμως η πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη σήμερα δεν συνίσταται μόνο στη γενική αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και στην αντιστοίχιση των κατάλληλων δεξιοτήτων με τις κατάλληλες θέσεις απασχόλησης. Στη συνέχεια περιγράφεται το πρόβλημα της έλλειψης και αναντιστοιχίας δεξιοτήτων στις θέσεις απασχόλησης και αναφέρονται οι διαφορετικές μορφές αναντιστοιχίας, οι οποίες επιφέρουν ανισορροπίες στην αγορά εργασίας στη χώρα μας, αλλά και παγκόσμια. Αναδεικνύεται ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης του ζητήματος της έλλειψης ή αναντιστοιχίας δεξιοτήτων από τους εργοδότες και τους εργαζόμενους και παρατίθενται αποτελέσματα εμπειρικών ερευνών που αποτυπώνουν, αφενός τις απόψεις των εργοδοτών σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στη στελέχωση των επιχειρήσεών τους και τους  λόγουςαδυναμίας κάλυψης των κενών θέσεων εργασίας και αφετέρου τις απόψεις των εργαζομένων, ως προς την επάρκεια των δεξιοτήτων τους, σε σχέση με τις απαιτήσεις της θέσης απασχόλησης. Επίσης παρουσιάζονται οι θέσεις εργασίας με τη μεγαλύτερη δυσκολία κάλυψης στην Ελλάδα και παγκόσμια  καθώς και οι κορυφαίες κατηγορίες επαγγελμάτων στην Ευρώπη που παρουσιάζουν έλλειψη δεξιοτήτων. Ακολουθεί η παράθεση ερευνητικών στοιχείων αναφορικά με τις πρόσφατες προβλέψεις για τις προοπτικές των ευκαιριών απασχόλησης και τη ζήτηση και προσφορά δεξιοτήτων στην ΕΕ και αποτυπώνονται οι συνολικές τάσεις στο εργατικό δυναμικό ανά επίπεδο προσόντων, με χρονικό ορίζοντα το 2025.

Επιπλέον επισημαίνεται, δεδομένων των αρνητικών συνεπειών της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας, η ανάγκη σύζευξης προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων και η ανάδειξή της ως προτεραιότητας στις πολιτικές εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης, προκειμένου να διαγνωστούν οι πραγματικές ανάγκες της αγοράς σε επαγγέλματα και δεξιότητες. Επίσης, τονίζεται ο σημαντικός ρόλος της Δια Βίου Μάθησης και της στοχευμένης επαγγελματικής κατάρτισης προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των δεξιοτήτων και της μείωσης των αναντιστοιχιών τους με την αγορά εργασίας.

Ακολούθως, γίνεται εκτενής αναφορά στις βασικές, στις τεχνικές και στις διαπροσωπικές/κοινωνικές δεξιότητες και περιγράφονται οι λόγοι που καθιστούν τις δεξιότητες αυτές απαραίτητες για την κοινωνική ένταξη και την επαγγελματική αποκατάσταση και επιτυχία των ατόμων. Επίσης, παρατίθενται ερευνητικά δεδομένα που αξιολογούν τις γνώσεις και τις βασικές δεξιότητες που διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό στην χώρα μας και σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ. Στη συνέχεια, αναφέρονται στοιχεία ερευνών όπου προκύπτουν, ιεραρχημένες, οι σημαντικότερες δεξιότητες,οι οποίεςμπορούν να συμβάλλουνστην εισαγωγή και υποστήριξη ή/και στη βελτίωση καινοτόμων δραστηριοτήτων στις χώρες της ΕΕ και παρουσιάζονται οι πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν για την ενίσχυση των δεξιοτήτων.

Τέλος, καταγράφονται τα εκτιμώμενα ως κρίσιμα επαγγέλματα και οι απαιτούμενες εξειδικευμένες γνώσεις – δεξιότητες – ικανότητες  ανά επάγγελμα, που συνδέονται με τις ανάγκες των επιχειρήσεων,με χρονικό ορίζοντα το 2020, σε οκτώ επιχειρηματικούς τομείς, που παρουσιάζουν σημαντικό ενδιαφέρον για τη βιομηχανία και γενικότερα για την ελληνική οικονομία, από πλευράς προοπτικών ανάπτυξης. Με βάση το σενάριο εξέλιξης κάθε τομέα, αναδεικνύονται τα επαγγέλματα εκείνα, τα οποία θα επηρεαστούν σε μεγαλύτερο βαθμό,  τόσο από την άποψη των μελλοντικών ποιοτικών αναγκών των επιχειρήσεων, όσο και από την άποψη των μεταβολών τους στις απαιτούμενες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού τους.Συμπερασματικά, οι αλλαγές στην αγορά εργασίας,οι  νέες  τεχνολογίες,τα  προϊόντα  έρευνας  και  ανάπτυξης και  η  καινοτομική δραστηριότηταοδηγούν  καθοριστικά  τις εξελίξεις και   καθιστούν  αναγκαία  την ευελιξία και την ταχεία  προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού στις  νέες  απαιτήσεις.Μέσω της έγκαιρης και τεκμηριωμένης αναγνώρισης των νέων απαιτήσεων της αγοράς εργασίας, επιτυγχάνεται η σύγκλιση ζητούμενων και προσφερόμενων δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και τη βελτίωση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων.