Προτάσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος στην Ελλάδα - Συνθετική Έκθεση

Η παρούσα συνθετική έκθεση με τίτλο «Προτάσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος στην Ελλάδα» αποτελεί παραδοτέο της ερευνητικής ομάδας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών στο πλαίσιο υλοποίησης του Πακέτου Εργασίας 4 «Προτάσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος στην Ελλάδα» του έργου «Αντιμετωπίζοντας το έμφυλο συνταξιοδοτικό χάσμα στην Ελλάδα - PEGASUS». Το εν λόγω έργο υλοποιήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων - ΓΓΟΠΙΦ (Συντονιστής Εταίρος), το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας - ΚΕΘΙ και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών - ΕΚΚΕ και συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» 2014-2020. Η έκθεση αυτή περιλαμβάνει τα αποτελέσματα επιμέρους δράσεων των Πακέτων Εργασίας του έργου και καταλήγει σε ένα συνολικό πλαίσιο προτάσεων πολιτικής για την αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, επιχειρεί τη χαρτογράφηση, ανάλυση και αξιολόγηση όλων των διαστάσεων του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος, καταγράφοντας τους επιμέρους παράγοντες που το δημιουργούν και επιδρούν σε αυτό. Επίσης, επιχειρείται η διερεύνηση και αξιολόγηση της de jure και της de facto εφαρμογής του ευρωπαϊκού κοινοτικού κεκτημένου για την αρχή της ισότητας των φύλων στην Ελλάδα, μέσω βιβλιογραφικής επισκόπησης και δευτερογενών ποσοτικών δεδομένων. Προς το σκοπό αυτό, αξιοποιείται ο «Δείκτης Ισότητας των Φύλων», τα δεδομένα του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος της χώρας για τις καταβαλλόμενες συντάξεις γήρατος (δεδομένα του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης - ΕΦΚΑ και του Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου και Πληρωμών Συντάξεων - ΗΛΙΟΣ) καθώς και άλλα σχετικά δεδομένα από τις έρευνες εισοδήματος και απασχόλησης (EU-SILC και LFS) της Eurostat και της ΕΛΣΤΑΤ. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συγκριτική αξιολόγηση (benchmarking) των βέλτιστων πολιτικών και θεσμικών ρυθμίσεων επιλεγμένων κρατών-μελών της ΕΕ για την αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος. Στη βάση των ευρημάτων αυτής της διαδικασίας, εντοπίζονται μέτρα και ρυθμίσεις που δύνανται να μεταφερθούν στην ελληνική πραγματικότητα και κατ’ επέκταση διαμορφώνεται ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προτάσεων πολιτικής για την αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος στη χώρα. Η παρούσα έκθεση απαρτίζεται από πέντε κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αφορά την παρουσίαση του εννοιολογικού προσδιορισμού του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος και των προσδιοριστικών του παραγόντων με βάση τη σχετική βιβλιογραφία. Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά το ισχύον συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα και τον τρόπο υπολογισμού της εθνικής και της ανταποδοτικής σύνταξης. Το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται, αρχικά, στη συνοπτική αποτύπωση της διαμόρφωσης και της εδραίωσης του νομοθετικού πλαισίου της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ισότητα των φύλων, με έμφαση στο πεδίο της απασχόλησης και, έπειτα, αναλύεται συνοπτικά η ανάπτυξη της αρχής της ισότητας των φύλων στην κοινωνική ασφάλιση και στις συντάξεις στην ΕΕ. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η αρχή της ισότητας των φύλων στις πολιτικές της απασχόλησης και της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα· εξετάζεται αφενός η εναρμόνιση της εθνικής πολιτικής με την ευρωπαϊκή σε θεσμικό επίπεδο (de jure) και, αφετέρου, η εφαρμογή του στην πράξη (de facto). Το τέταρτο κεφάλαιο επιχειρεί την συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων των κρατών-μελών σε επιλεγμένους δείκτες προκειμένου να αναδειχθούν οι βέλτιστες πολιτικές που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος. Η έκθεση ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των προτάσεων πολιτικής για την αντιμετώπιση του έμφυλου συνταξιοδοτικού χάσματος στην Ελλάδα στο πέμπτο κεφάλαιο.