1922: Μικρασιάτες πρόσφυγες στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και οι τοπικές κοινότητες

Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η ποσοτική αποτύπωση του μεγέθους των προσφυγικών ροών του 1922 και της επίδρασής τους από δημογραφική και κοινωνικοοικονομική άποψη στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η διερεύνηση των στάσεων των γηγενών των νησιών αυτών απέναντι στους πρόσφυγες καθώς και των πολιτικών που ασκήθηκαν από την πλευρά των κρατικών αρχών. Οι απαντήσεις στα παραπάνω ζητήματα θα δώσουν τη δυνατότητα ανίχνευσης σταθερών και επαναλαμβανόμενων συνθηκών που ισχύουν διαχρονικά στις πρώτες φάσεις μεγάλων προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών, τηρουμένων βέβαια των σχετικών διαφοροποιήσεων σε σχέση με το παρελθόν. Αυτά τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ερμηνεία, την πρόβλεψη και την ορθή αντιμετώπιση των προβλημάτων που απασχολούν τις σύγχρονες κοινωνίες και ειδικότερα την Ελλάδα και τις περιοχές των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου που αποτελούν τα τελευταία χρόνια και πάλι πυλώνες εισόδου πολυάριθμων προσφύγων και μεταναστών. Από την ανάλυση του αρχειακού υλικού αλλά και των δημογραφικών δεδομένων και δεικτών της συγκεκριμένης περιόδου διαπιστώνεται ότι οι μεγάλες προσφυγικές ροές την περίοδο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή αρχικά δημιούργησαν συναισθήματα απειλής και φόβου στους γηγενείς. Όμως, η επικοινωνία, η ενημέρωση και η επαφή των γηγενών με τους πρόσφυγες και μετανάστες εξομάλυναν τα αρχικά συναισθήματα και υποστήριξαν τη διαπερατότητα των κοινωνικών ορίων των ομάδων αλλά και την προώθηση των αναπτυξιακών προοπτικών των τοπικών κοινωνιών. Το μέγεθος και η μεγάλη πυκνότητα των ροών αυτών σε μικρό χρονικό διάστημα φαίνεται σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης των στάσεων των τοπικών κοινωνιών υποδοχής και της αποτελεσματικής αντιμετώπισης του ζητήματος από το Κράτος. Παράλληλα, οι κρατικές πολιτικές επένδυσαν στις προσφυγικές ροές για να εξυπηρετήσουν την επίτευξη της εθνικής ομοιογένειας και τη δημιουργία πληθυσμού ικανού για την κάλυψη των αμυντικών και των στρατιωτικών αναγκών της περιοχής, λόγω των προσφάτων πολέμων, αλλά και εξαιτίας ιδεολογικών λόγων.