Διαδρομές προς την ένταξη και την αποσύνδεση: Μετανάστες, αιτούντες και δικαιούχοι διεθνούς προστασίας: Αξιολόγηση της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής για την ένταξη

Με την παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής Ένταξης 2019, η Ελλάδα εισήλθε στην τρίτη δεκαετία της ως χώρα υποδοχής μεταναστών, αιτούντων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Παρόλο που οι εισροές μεταναστών καταγράφονται από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, χρειάστηκε περισσότερο από μια δεκαετία για να τεθεί το ζήτημα της ένταξης των μεταναστών στην πολιτική ατζέντα. Η παρούσα εισήγηση παρέχει μια αξιολόγηση των τελευταίων 30 ετών, όσον αφορά την ανάλυση του εξελισσόμενου νομικού και πολιτικού πλαισίου. Επιπλέον, αξιολογεί τα προτεινόμενα και εφαρμοζόμενα μέτρα που αποσκοπούσαν στη διευκόλυνση της ένταξης των μεταναστών. Ιστορικά, η περίοδος 1991-2000 χαρακτηριζόταν από μια κατασταλτική προσέγγιση της μετανάστευσης και αυστηρά μέτρα ελέγχου, χωρίς καμία πρόβλεψη για την ένταξη. Κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν (2001-2008), παρουσιάστηκαν οι πρώτοι ολοκληρωμένοι μεταναστευτικοί νόμοι, καθώς και δύο σχέδια δράσης για την κοινωνική ένταξη των μεταναστών. Η περίοδος 2008-2015 σημαδεύτηκε από τη σοβαρή οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα και είχε ως αποτέλεσμα την αποσύνδεση μέρους του μεταναστευτικού πληθυσμού. Τέλος, η τρέχουσα περίοδος ορίζεται από τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της προσφυγικής κρίσης του 2015-2016. Ως εκ τούτου, παρουσιάστηκε η τελευταία από μια μακρά σειρά Εθνικών Στρατηγικών για την Ένταξη, ενώ ξεκίνησε το πρόγραμμα HELIOS, με στόχο τη διευκόλυνση της ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Συνοψίζοντας, το κεφάλαιο αυτό υποστηρίζει ότι, παρόλο που η έννοια της ένταξης των μεταναστών αποδίδεται με λόγια, μια συνεκτική και ενεργητική πολιτική για την ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία δεν αποτέλεσε σχεδόν ποτέ προτεραιότητα του ελληνικού κράτους.