Ανθρωπιστική βοήθεια και απαντήσεις κοινωνικής προστασίας στους αναγκαστικά εκτοπισμένους στην Ελλάδα

Βασικά Ευρήματα:

1. Τα δύο συστήματα κοινωνικής βοήθειας στην Ελλάδα για τους εκτοπισμένους – η ανθρωπιστική βοήθεια που λαμβάνουν άμεσα και η κοινωνική προστασία για την οποία είναι επιλέξιμοι μόλις αναγνωριστούν ως πρόσφυγες – είναι κακώς ενοποιημένα. Η ανθρωπιστική βοήθεια χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αναπτύχθηκε ως ξεχωριστό από το εθνικό σύστημα κοινωνικής προστασίας.
2. Διαχειριζόμενη μέχρι το 2021 από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.Ο.Π.) και πλέον από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, η ανθρωπιστική βοήθεια έχει καλύψει τις επείγουσες ανάγκες των εκτοπισμένων μόνο σε επίπεδο των βασικότερων απαιτήσεων επιβίωσης τους, και μερικές φορές όχι ακόμη και αυτές.
3. Υπάρχει κενό κάλυψης όταν μεταβαίνουν από το ένα σύστημα στο άλλο. Οι αιτούντες άσυλο σταματούν να λαμβάνουν οικονομική βοήθεια μόλις αναγνωριστούν ως πρόσφυγες και χάνουν την πρόσβαση σε στέγαση εντός ενός μήνα από την χορήγηση του ασύλου, με πολλούς να παραμένουν χωρίς νομικά έγγραφα για αρκετούς μήνες.
4. Η κοινωνική προστασία υπόκειται σε αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας και περίπλοκες διοικητικές απαιτήσεις, καθιστώντας την πρόσβαση δύσκολη για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες. Αυτό τους αφήνει σε χειρότερη θέση από τους αιτούντες άσυλο και αντιμέτωπους με υψηλό κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού.
5. Ανεξαρτήτως του τρόπου οργάνωσης της κοινωνικής βοήθειας προς τον εκτοπισμένο πληθυσμό – είτε παράλληλα, ευθυγραμμισμένα ή πλήρως ενσωματωμένα στο εθνικό σύστημα κοινωνικής προστασίας – οι πολιτικές επιλογές που διαμορφώνουν την κοινωνική βοήθεια καθορίζουν τα αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό, είναι πρόωρο να προτείνουμε πλήρη ενσωμάτωση των συστημάτων κοινωνικής βοήθειας στην Ελλάδα χωρίς μια εις βάθος ανασκόπηση των πολιτικών ένταξης και κοινωνικής συνοχής.